Het idee om hier iets met mijn dialect te doen speelt al langer in mijn hoofd. Zoals je weet woon ik aan de kust, meer bepaald in Oostende. En dat dialect, dat is het schoonste ter wereld! Ik ben in het West-Vlaams opgevoed. Je zou kunnen zeggen dat het West-Vlaamse (Oostendse) dialect mijn moedertaal is. Het is de taal waar ik me, verbaal, het meeste in thuis voel.
Als ik wil, kan ik vrij accentloos algemeen Nederlands spreken maar eerlijk gezegd: meestal heb ik daar geen goesting voor en voelt het ook niet authentiek. Als Antwerpenaars hun accent mogen laten horen (en er zelfs vanuit gaan dat ze algemeen Nederlands spreken), waarom zou mijn g en h dan juist moeten zijn? Je leest het tussen de lijntjes: ik heb het een beetje gehad met dat lachen met ons West-Vlaams en wil iedereen de schoonheid van het West-Vlaamse dialect tonen.
Ook al ben ik in het Oostends opgevoed, dat betekent niet dat ik ook echt alle dialectwoorden ken. Het authentieke vissers-Oostends is aan het verdwijnen. Kinderen worden tegenwoordig in een tussentaaltje opgevoed. Tuurlijk, ze zullen daar de voordelen van ondervinden en zich veel comfortabeler voelen in het algemeen Nederlands dan ik dat doe. Tegelijkertijd gaat een stukje cultureel erfgoed verder verloren.
Vervoegingen
Laatst was ik in Finland. Je weet, ik heb een grote interesse in vreemde talen leren. Mijn doel was dan ook wat basis Finse zinnetjes te leren. Tot ik hoorde dat er tot wel 17 verschillende mogelijkheden zijn om een bepaald woord te vervoegen. Hoe kan je dat ooit geleerd krijgen? Voor de natives is het kinderspel. Zo is het ook met de West-Vlaamse vervoegingen. Ja en nee zijn de eenvoudigste maar hetzelfde doen we met nog andere woordjes en zinnetjes. Bijna onmogelijk voor aangespoelden om op te pikken en toch staat een geboren en getogen West-Vlaming er niet bij stil. Om het nog wat moeilijker of interessanter te maken: deze vervoegingen en andere typische eigenheden verschillen van regio tot regio, van stad tot stad. Er is dus niet zomaar 1 West-Vlaams, er zijn ontelbaar veel West-Vlaamse dialecten en accenten.
In het Oostends klinkt ‘ja’ bijvoorbeeld zo:
- Joak
- Joaj(je)
- Joann, joass, joat
- Joam
- Joaj(je)
- Joas
En dan zijn er nog talloze varianten afhankelijk van de rest van de zin. Geloof me, het is zelfs voor een native al onbegonnen werk om het uit te schrijven, laat staan dat je het als ‘aangespoelde’ zou moeten aanleren!
Pareltjes van het West-Vlaams
Soms hoor ik een West-Vlaamse uitdrukking die ik nog niet kende, soms blader ik gewoon door het Oostends woordenboek en zie ik een grappig woordje,… Ik noteerde enkele pareltjes van het West-Vlaamse dialect die ik hier graag wil delen.
| Wuk? | Wat zeg je? |
| ’t Is all niet dat oar snien, ’t is al die krulletjes legn. | Als je aan iets begint, moet je het ook afwerken. |
| ‘t Is all gin oar snien. | Het is niet gemakkelijk. |
| E schete in e netzak. | Het trekt op niets. |
| In d’achternoene. | In de namiddag. |
| Der stoat vee volk in de staosje. | Grote boezem. |
| E grote balkong. | Grote boezem. |
| Ken dust. | Ik heb dorst. |
| Gao we e teusje drienkn? | Gaan we iets drinken? |
| In de kerke piesn ent op d’hillige steekn. | Hypocriet zijn. |
| Oed joe muulle | Zwijg! |
| Je henèrn. | Iets leuk vinden. |
| J’is gescheten en gebrakt. | Hij gelijkt er als 2 druppels water op. |
| Zèèr a jen oar en. | Een kater hebben. |
| ‘t Is kerremesse in d’elle. | Het onweert/Regen en zon tegelijk. |
| E stuutte. | Een boterham. |
| Kwitsoender… | Ik vraag me af of… |
| Jûkste en. | Jeuk hebben |
| E billekarre. | Een go-cart |
| ’t Is punaisekerremesse. | Als je stijve tepels hebt van de koude. |
Wat is jouw favoriete West-Vlaamse uitdrukking? Deel ze zeker even hieronder!
Meer West-Vlaams? Luister naar de podcast ‘Up de Ruttel’ van Liese.
Ooit een keer geprobeerd een Hollandse te leren zeggen ‘ik hou van je’ in ’t West-Vlaams. En dan zit je in een café heel luid en duidelijk “Ksien je gèren” te roepen. 🙂
Haha, ik zie het al voor me 🙂
Mo how seg
Kè min èjeund lik è keun in t vès hès! En verder nog het woord: “tsjoet’n” en het werkwoord: “trunten”
Ik vind het heel fijn dat je hier aandacht aan besteed. Ik schaam mij altijd om mijn accent en dan bedenk ik mij ook: voor Antwerpenaren is hun accent precies AN! Al moet ik eerlijk zijn: we voeden Emma zo vaak mogelijk op in het AN, al is het meer een tussentaal. Eigenlijk zou ik niks liever willen dan gewoon West-Vlaams tegen haar praten, maar ik wil haar de kans geven om later grotendeels van het accent af te raken wanneer dat nodig (vb. studies) is.
Een schoontje dat ik onlangs nog eens zag passeren in een WhatsApp conversatie: zeimtette (sorry, ik kan écht geen West-Vlaams schrijven).
En eentje van een collega op het werk (die het van haar meme zaliger heeft): ‘der zien mér menschen die missen dan vinten die pissen’.
Mohow, zalig! Ik kan mijn accent redelijk goed weg steken, maar toch blijft dat dialect er altijd. Mijn man en ik, allebei West-Vlaming, wonen in Oost-Vlaanderen en gaan onze dochter ook een deel West-Vlaams meegeven!
Op het werk is het ook vaak grappig: er zijn enkele Gentse collega’s tussen het grootste deel West-Vlamingen. Vorige week was ik met een West-Vlaamse klant aan het bellen, en dan kan ik moeiteloos overschakelen naar ‘mijn’ dialect. Begonnen mijn collega’s keihard te lachen zeker? 🙂
mo haha, ik ben aant surfen naar een specifieke West-Vlaamse spreuk en ik kom hier bij jou terecht en zie nu pas de verwijzing naar de podcast! Machtig!! Merci!